يکشنبه 24 آذر 1392-17:25

مدیران اجرایی و اظهار نظرهای غیرمرتبط

بررسی اظهارنظرهایی که مدیران دستگاه های اجرایی در قالب های مختلف همچون مصاحبه در دو ماه اخیر انجام داده اند/نمایندگان مجلس بیشترین اظهارنظر را در تمامی حوزه ها دارند.


مازندنومه، احسان شریعت:

یکی از اصلی ترین شاخص های مدرنیته "تمایز"  است. تمایز یا تفکیک (Differentiation) مبتنی بر تفکیک کارکردی نهادهاست، یعنی برخلاف گذشته که کارکردهای اجتماعی در غالب نهادها همپوشانی داشته و به صورت تخصصی انجام نمی گرفته است، در دوره مدرن کارکردها به صورت متمایز به نهادهای مرتبط واگذار و امور در زمینه تخصصی اش دنبال شد.
 برای مثال در دوره پیش از مدرنیته، کارکردهای بسیاری در درون خانواده انجام می گرفت. کارکرد اقتصادی و تولیدی، کارکرد آموزش و کارکردهای دیگر همه و همه در درون خانواده انجام می گرفت. اما با تحول فرم اجتماعی و ورود به دنیای مدرن، کارکردهای فوق هر یک به نهادهای تخصصی اش واگذار شد.


  به قول گیدنز تنها کارکرد تخصصی خانواده که هیچ نهادی قادر به انجام آن نیست، کارکرد صمیمیت است. این خصلت ذاتی مدرنیته است که تفکیک و تقسیم کار گسترده را وارد جامعه می کند.


بر این اساس در جامعه مدرن که بنیاد آن بر پایه عقل گرایی، برنامه ریزی، نظم، پیشرفت، تخصصی شدن، تفکیک اجتماعی و ... است، سازمان های تخصصی مرتبط با هر کاری به وجود می آید تا متولی اول و آخر آن حوزه کاری باشند.


در این ارتباط می توان به نظریه کارکردگرایان ساختاری همچون دورکیم، پارسونز و مرتون رجوع کرد. هر یک از این اندیشمندان به ویژه تالکوت پارسونز بیان می دارد که هر خرده نظامی وظیفه و کارکردی دارد. او خرده نظام ها را به چهار خرده نظام اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم می کند.


هر یک از این چهار خرده نظام اصلی کارکردی داشته که برای بقای جامعه و تعادل اجتماعی ضروری است. برای مثال نظام اقتصادی کارکرد انطباق با محیط را انجام می دهد.
 اگر هر یک از این چهار خرده نظام کارکرد خود را به درستی انجام ندهد بر خرده نظام های دیگر تأثیر گذاشته و کل سیستم دچار نقص می شود.
اگر خرده نظام اقتصادی نتواند انرژی، منابع و امکانات لازم مادی را برای خرده نظام های دیگر تأمین کند کل حیات سیستم اجتماعی مختل شده و خرده نظام های دیگر نمی توانند کارکردشان را به درستی انجام دهند.


با این مقدمه می توان گفت دستگاه های اجرایی هر یک محدوده وظیفه و کارکردهای خاص خود را دارا هستند، به عنوان مثال برخی از نهادها، سازمان ها و دستگاه های اجرایی در حوزه امور اجتماعی فعالیت می کنند. اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی و ... از این دست دستگاه ها هستند.


 برخی از نهادها و سازمان ها در حوزه امور مربوط به مسائل امنیتی، برخی در حوزه امور عمرانی و زیرساخت های مادی، برخی در حوزه امور تجاری و بازرگانی و ... .
 همه این نهاد و سازمان ها در حوزه های کاری خویش دست به اقداماتی می زنند که سنجش اقدامات آن ها در حوزه تخصصی کارشناسان مربوطه می باشد.


 اما آنچه می توان در این نگاشته بدان اشاره کرد نمودهای اجتماعی این دستگاه ها و سازمان هاست که معمولاً توسط رسانه ها منتشر می شود. معمولاً مدیران دستگاه ها و سازمان ها علاقه مندند پیشرفت های کاری، مسائل و مشکلات، چشم انداز آینده و ... را از طریق رسانه ها به اطلاع عموم برسانند.


 در این زمینه از هر زاویه ای نگریسته شود منطق حکم می کند مدیران مسائل مربوط به حوزه کاری خویش را مطرح کنند. اما آنچه در سالیان اخیر به ویژه در میان مدیران استان مازندران بیشتر نمود پیدا کرده است، اظهار نظرهای غیرمرتبط با حوزه کاری مدیران می باشد که از طریق ایشان در فضای رسانه ای منتشر می شود.
 برای مثال مدیر یک دستگاه اجرایی که در زمینه امور زیرساختی و عمرانی فعالیت می کند در حوزه فرهنگی مصاحبه ای می کند و اظهار نظر وی در مورد فرهنگ به تیتر آن روزنامه تبدیل می شود.
در این زمینه پژوهشی به وسیله روش تحلیل محتوا انجام گرفت که گزاره های ذیل خلاصه ای از نتایج آن است:    
* اظهارنظرهایی که مدیران دستگاه های اجرایی در قالب های مختلف همچون مصاحبه انجام داده اند در طی دو ماه اخیر در میان روزنامه های استانی بررسی شد. به وسیله نمونه گیری تصادفی بر طبق زمان بندی هفته از هر هفته دو روز انتخاب شده و اظهارنظرهای مدیران بررسی شد.


* اظهارنظرها در قالب سه دسته «اظهارنظرهای مرتبط»، «اظهارنظرهای نیمه مرتبط» و «اظهارنظرهای غیرمرتبط» دسته بندی شد.


* نتایج به دست آمده نشان می دهد نمایندگان مجلس بیشترین اظهارنظر را در تمامی حوزه ها دارند (که البته امری طبیعی و منطقی است).


* بیشترین اظهارنظرهای غیرمرتبط مربوط به اظهارنظر در مورد مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می باشد. به نظر می رسد عمومیت این حوزه اغلب افراد را وا می دارد تا در این حوزه اظهارنظر کنند. پنداشته های فرهنگی عموم این گونه است که حوزه اجتماعی و سیاسی حوزه ای عمومی است و می توان حتی بدون داشتن اشراف علمی بر این حوزه، در آن اظهار نظر کرد.  
* بیشترین اظهارنظر مرتبط که به صورت تخصصی مسائل مربوط به حوزه کاری خود سازمان را مطرح می کرد به مدیرکل "تعاون، کار و رفاه اجتماعی" تعلق دارد. به طوری که با شمارش و طیف بندی تیترهای این مدیرکل در روزنامه ها مشخص شد وی بیشترین اظهارنظر مرتبط با حوزه کاری خویش را انجام داده است.   


با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد اینکه مدیران و مسئولان به اظهارنظرهای غیرمرتبط در رسانه ها می پردازند دلایل بسیاری دارد که اصلی ترین دلیل آن این است که ایشان می خواهند به هر ترتیب در تیتر روزنامه ها و اخبار بر سر زبان ها باشند. شاید بهتر است این دسته از مدیران بیشتر به عرصه عملکردی پرداخته و اجازه دهند حوزه عمومی (متشکل از مردم، رسانه ها و ..) به تحلیل عملکرد ایشان بپردازند.