چهارشنبه 20 مهر 1384-0:0

صدا چون مي دهد تار شکسته

به ياد "لطف‌الله مجد" :بهزاد مقوم


موسيقى‌ ايرانى‌ با قدمتى‌ به بلنداى‌ تاريخ ، در رگ و پى‌ مردم اين سامان ريشه دوانده و در جريان جوشش و پويش اين هنر، هنرمندانى‌ ظهور کردند که تمنيات ذهنى‌ خود را در پس نواختن سازها و آواز عرفانى‌ متجلى‌ ساختند.
موسيقى‌ ايرانى‌ با بهره گيرى‌ از هنرفردى‌ و توان تکنيکى‌ از جايگاه رفيعى‌ در عرصه اين هنر برخوردار است و بزرگانى‌ همچون "درويش خان "، "ابوالحسن خان صبا"، "آقا حسين قلى‌خان " و "على‌اکبر شهنازى‌" نمونه اى‌ از قافله بلند هنرمندان موسيقى‌ اين مرزو وبوم هستند.
مردان بزرگ اين هنر هر يک در رشته ، سبک و ساز خاصى‌ نشو و نما کردند و گاه سازها با نوازندگان آن معنا يافتند چنان که پيانو با نام جواد معروفى‌، ويلن با ياحقى‌، تار با درويش خان ، سه تار با احمد عبادى‌ و ضرب با حسين تهرانى‌ گره خورده است.
اما از ميان سازها به گفته ى‌ کارشناسان ، همواره از تار به عنوان يکى‌ از ارکان موسيقى‌ در ارکستر و يا تک نوازى‌ ايرانى‌ با قدمتى‌ طولانى‌ ياد مى‌کنندو اگر چه اين ساز در طول زمان توسط نوازگان مبتکر دچار تغييراتى‌ شده است.
تارنوازان برجسته همواره در طول حيات اين هنر منشا تغييرات بودند و با ابداع سبک هاى‌ فنى‌ و درعين حال زيبا نظير "لطف الله مجد" بر غناى‌ اين بعد از موسيقى‌ ايرانى‌ افزودند.

____________________


هشتم دى‌ ماه ۱۳۵۷ سالروز درگذشت نوازنده و بداهه نواز برجسته تار" لطف الله مجد" است. اگرچه وى‌ از علم تئوريک موسيقى‌ بى‌بهره بود اما در زمان خويش سرآمد ديگران بود.
مجد به سال۱۲۹٦ در خانواده اى‌ هنردوست در قائم شهر ديده به دنيا آمد و از همان دوران کودکى‌ به نوازندگى‌ تار علاقه مند شد.
به گفته نزديکان در انبارى‌ منزل پدرمجد تارشکسته و رنگ و رو رفته اى‌ وجود داشت که لطف الله ساعت ها در روز بااين تارشکسته کلنجار مى‌رفت و بدون استاد به تمرين مى‌پرداخت.
عشق و علاقه وى‌ به تار به حدى‌ بود که او از دروس مدرسه غافل شد و برغم سخت گيرى‌ و ابارام پدر، دست از ساز نکشيد.
او تا آخر عمر به قولى‌ که به پدرش داده بود عمل کرد و هيچگاه براى‌ آموختن به آموزشگاه هاى‌ موسيقى‌ نرفت و تجربه گرايى‌ را برآموزش مکتب خانه اى‌ ترجيح داد.
اين هنرمند در سال ۱۳۰۸ و در۱۲ سالگى‌ فارغ از سخت گيرى‌ خانواده به تمرين دراين رشته پرداخت و همواره از تجربه ديگران در مجالس مختلف بهره جست.
ضريب هوشى‌ بالا، قدرت يادگيرى‌ و پشتکار از خصوصيات بارز مجد در مقايسه با ديگر هنرمندان عصر خويش است به نحوى‌ که وى‌ هرگاه صفحه گرامافونى‌ را مى‌ شنيد نواى‌ آن را به خاطر سپرده و آن را با تار مى‌نواخت.
به عقيده صاحب نظران ، پشتکار و استعداد اين هنرمند عاملى‌ براى‌ حضور پررنگ وى‌ در عرصه تار ايرانى‌ است ، هنرمندى‌ که هيچگاه استادى‌ به خود نديد و تجربه حسى‌ را در اين حوزه جان بخشيد.
نخستين کنسرت مجد در پارک نصرت الدوله فيروز و تالار فرهنگ اجرا شد، در اوائل دهه ۳۰ شمسى‌ وارد راديو شد و پس از نسل قديم نوازندگان تار همچون على‌اکبرشهنازى‌ ومرتضى‌ نى‌داوود به همراه جليل شهناز نسل جديدى‌از تارنوازان راديو را به دوستداران موسيقى‌ معرفى‌ کرد.
برنامه هاى‌ زيادى‌ از مجد به همراه "حسين تهرانى‌"، "رضا ورزنده "، "على‌ تجويدى‌"، "پرويزياحقى‌ "،"محدى‌ خادى‌" در بخش موسيقى‌ راديو باقى‌ مانده است.
اين هنرمند صاحب سبک متاثر از هنر بزرگانى‌ نظير "ابوالحسن صبا"، "حسين تهرانى‌"، "مرتضى‌ محجوبى‌"، "اديب خوانسارى‌"،"بنان "، "اسماعيل نواب صفا" و "ابوالحسن ورزى‌" بود. از مجد همچنين دوآهنگ زيبا در دستگاه هاى‌ همايون و سه گاه به همت "لطف الله مفخم پايان " به جاى‌ مانده است. اين تارنواز گزيده کار و حساس همچنين از آغاز تاسيس انجمن موسيقى‌ ملى‌ ايران و کنسرت آن همکارى‌ داشت و آهنگ هايش همواره مورد اقبال عام و خاص قرار داشت.
اجراى‌ زيبای مجد در برنامه موسيقى‌ "گلهاى‌ جاويدان" که توسط داود پيرنيا پايه گذارى‌ شد از برنامه هاى‌ ماندگار در اين عرصه به شمار مى‌رود.
"پرويز خطيبى‌" ترانه سراى‌ نامدار در کتاب خاطرات هنرمندان مى‌نويسد: سال هاى‌۱۳۲٤ و۱۳۲۵ درانجمن موسيقى‌ ملى‌ به همت "روح الله خالقى‌" تشکيل شده بود، کنسرت هايى‌ برگزارمى‌شد که اکثر هنرمندان و هنردوستان در اين کنسرت شرکت مى‌کردند.
دراين کتاب آمده است: عوامل اصلى‌اين کنسرت بجزخالقى‌(رهبرارکستر)، بنان ، مهدى‌ خالدى‌، حسين تهرانى‌، وزيرى‌ تبار و لطف الله مجد بودند.
مجد جوان پرشور با پنجه هاى‌ سحرانگيزش تهران راتسخيرخويش کرده بود و پس از يک دوران فترت که ديگر کسى‌ به تارالفتى‌ نداشت مجد و جليل شهناز با سبک هاى‌ بديع و متفاوت مجددا اين ساز را احيا کردند.
خطيبى‌ دراين باره مى‌گويد: مجد با مشقت زيادى‌ به آموزش تارروى‌ آورد و برغم سختى‌ها و رقيبان سرسخت ، يکى‌ از بهترين نوازندگان اين ساز شد.
مجد کارمند دخانيات بود و همواره براى‌ دلش مى‌نواخت و تعلقات شخصى‌ را هيچگاه در مسير هنر خويش قرار نداد.(irna)

اما وبلاگ persianbook درباره مجد آورده:لطف الله مجد به سال 1296 در شهر ساری(؟) به دنیا آمد . پدرش میرزا شفیع علی آبادی از ملک داران مازندران بود و کشاورزی می کرد . لطف الله تحصیلات ابتدایی خود را در ساری و تهران ( مدرسه تربیت ) و تحصیلات متوسطه را در گرگان و ساری به پایان رسانید .
استاد مجد علاوه بر قطعات ضربی و چهار مضرابهای بدیع و گوناگون تصنیفهای متعددی هم ساخته است .

معرفي کتابي از استاد مجد:

هجده قطعه برای تار و سه تار لطف الله مجد

1381 رحلی

نويسنده : علاء ایجادی / امید امیری
انتشارات : سرود
قيمت : 10000 ریال
شماره استاندارد بين المللي کتاب : 964-5842-75-1