جمعه 13 فروردين 1395-23:29

قاسم هاشمی‌نژاد درگذشت

 نویسنده مازندرانی رمان های فیل در تاریکی و خیرالنسا درگذشت.


مازندنومه، سرویس فرهنگی و هنری: قاسم هاشمی‌نژاد -داستان‌نویس، روزنامه نگار، مصحح، مترجم، منتقد ادبی و عرفان‌پژوه مازندرانی- امروز 13 فروردین ماه درگذشت.

او متولد سال۱۳۱۹ خورشیدی آمل بود که در تهران زندگی می کرد.

هاشمی نژاد در دههٔ ۱۳۴۰ در روزنامهٔ آیندگان نقد ادبی می‌نوشت و در سال ۱۳۵۸ یکی از بهترین رمان‌های پلیسی ایران را با نام "فیل در تاریکی" نوشت که مشهورترین اثر او نیز محسوب می‌شود. یکی از نکات مهم این رمان، خلق لهجه‌های مختلف در زبان فارسی است که در ادبیات فارسی بی‌سابقه بود و بتوان در کنار فارسی شکر است محمدعلی جمال‌زاده به عنوان آثار موفق در این زمینه از آن نام برد. نعمت حقیقی از این رمان فیلمی ساخت با بازی فرامرز قریبیان که این فیلم هیچ‌گاه به پایان نرسید.

مادربزرگ او -خیرالنساء هاشمی‌نژاد- زنی روستایی بود که قاسم زندگی وی را در پوششی رازآمیز در داستان «خیرالنساء یک سرگذشت» نوشت.

ویکی پدیا نوشته: «یکی از کسانی که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، دست به قلم داشت و رمان و داستان می‌نوشت، اما در نقدنویسی هم قریحهٔ خود را نشان داد قاسم هاشمی‌نژاد بود. او برای مدتی کوتاه در دههٔ ۱۳۴۰ و در سال ۱۳۵۱ در روزنامهٔ آیندگان نقدهای ادبی روشنگرانه‌ای می‌نوشت و به تحلیل محتوا و ساختار آثار داستانی می‌پرداخت. نقدهایی که او بر آثار هوشنگ گلشیری نوشت، موجب شد که آن آثار شهرت فراوانی پیدا کنند. هاشمی‌نژاد و شمیم بهار و جوان با استعداد دیگری به نام حسین رازی، منتقدانی بودند که هم در زمینهٔ نقد ادبی و هم نقد سینمایی و زمینه‌های دیگر خوش درخشیدند و آثار قابل ملاحظه‌ای نوشتند، اما زود از صحنهٔ ادبی خارج شدند و با وجود امکانات زیاد، کتابی از مجموعه آثار خود منتشر نکردند.»

گفت‌وگوهای هاشمی‌نژاد با نویسندگانی چون ابراهیم گلستان و هوشنگ گلشیری که سال‌ها پیش انجام شده هنوز از بهترین گفت‌وگوهایی است که از این نویسندگان منتشر شده‌است.

عرفان و تصوف از دیگر حوزه‌هایی است که هاشمی‌نژاد در کنار نقد و ترجمه و قصه‌نویسی به آن پرداخته‌ است. از کتاب‌های او در این زمینه می‌توان به «سیبی و دو آینه» نام برد که کتابی است «در مقامات و مناقب عارفان فرهمند».

هاشمی‌نژاد در این کتاب به زندگی، آثار و عقاید عارفان بزرگ پرداخته‌است و در چهار بخش سرنگاشت، روایت‌ها، کمینه‌ها و گزیده‌گویی‌ها، هر یک از این عارفان نام‌آشنا را به خوانندهٔ علاقه‌مند به حوزهٔ عرفان معرفی کرده‌است.

حسین منصور حلاج، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه ادویه، ابوسعید ابی‌الخیر و ابوبکر بلخی از جمله عارفانی‌اند که در این کتاب به معرفی زندگی، افکار و آثارشان پرداخته شده‌است.

از آثار زنده یاد هاشمی نژاد می توان به این کتاب ها اشاره کرد:

*داستانی

    فیل در تاریکی، تهران: انتشارات کتاب زمان، ۱۳۵۸
    تک‌چهره در دو قاب، [بی‌جا]: [بی‌نا]، ۱۳۵۹
    راه و بی‌راه: فیلم‌نامه، (کارگردان: سیامک شایقی)، ۱۳۷۱
    خیرالنساء (۱۲۷۰-۱۳۶۷): یک سرگذشت، تهران: انتشارات کتاب ایران، ۱۳۷۲
    عشق‌نامهٔ ملیک مطران: یک فیلم‌نامه، تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۷

*کودک

    توی زیبایی راه می‌روم: ۲۶ شعر از بر و بچه‌های چی مایو، (ترجمه)، تهران: نشر مرکز (کتاب مریم)، ۱۳۷۰
    قصهٔ اسد و جمعه، تهران: نشر مرکز (کتاب مریم)، ۱۳۷۰

*شعر

    گواهی عاشقی اگر بپذیرند، تهران: انتشارات کتاب ایران، ۱۳۷۳
    پری‌خوانی، تهران: چاپخانهٔ رشدیه، ۱۳۵۸

*تصحیح و نقد

    سفرنامهٔ ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ناصرخسرو قبادیانی، تهران: انتشارات زوار، ۱۳۶۹
    در ورق صوفیان: سه مقاله در حوزهٔ عرفان، تهران: انتشارات ساحت، ۱۳۸۴
    قصه‌های عرفانی: تعریف، تبیین، طبقه‌بندی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، ۱۳۸۸
    حکایت‌های عرفانی: ۲۰۱ گزیدهٔ روایی از دفتر معرفت‌پیشگان، تهران: انتشارات حقیقت، ۱۳۸۹
    سیبی و دو آینه: در مقامات و مناقب عارفان فره‌مند، تهران: نشر مرکز، ۱۳۹۱

*ترجمه

    منبر یک رسانهٔ عمومی در اسلام، اصغر فتحی، تهران: پژوهشکدهٔ علوم ارتباطی و توسعهٔ ایران، ۱۳۵۸
    کارنامهٔ اردشیر بابکان: از متن پهلوی، -، تهران: نشر مرکز، ۱۳۶۹
    مولودی: نمایش منظوم، تی. اس. الیوت، تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۷
    بشنو، آدمک!، ویلهلم رایش، تهران: انتشارات کتاب ایران، ۱۳۸۰[۳۰] (چاپ دوم: تهران: انتشارات نیلوفر، ۱۳۸۹
    خواب گران، ریموند چندلر، تهران: انتشارات کتاب ایران، ۱۳۸۲
    من منم: کتابی دربارهٔ خودکاوی، راتان لعل، تهران: [ناشر مؤلف]، ۱۳۸۲
    آوادوگیتا: سرود رستگاری: کهن‌ترین متن وحدت وجود، داتاتریا، تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۳
    کتاب ایوب: منظومهٔ آلام ایوب و محنت‌های او در عهد عتیق و مقایسهٔ تطبیقی با پنج متن کهن فارسی، تهران: نشر هرمس

روزنامه اعتماد خرداد ماه سال 1393 با زنده یاد هاشمی نزاد گفتگویی انجام داد که اینجا می توانید بخوانید.