مازندنومه، کلثوم فلاحی: دکتر رضا ستاری در نشست معرفی و سنجش کتاب «فرهنگ نام‌های تبری» نوشته «محمد صالح ذاکری» در اندیشکده مهرگان ساری، اظهار کرد: نام عنصر مهم در فرهنگ جهانی، مذاهب و ادیان و اسطوره‌ها است.

وی با بیان اینکه نام، بخشی از وجود و حقیقت هر موجودی است، افزود: کتمان نام در حماسه‌ها و نام‌پوشانی به باوری برمی‌گشت که نام را بخشی از وجود می‌دانستند و مرتبط با جهان برین بود.

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران گفت: کتاب بر اساس مبانی زبان‌شناسی تالیف شده و اهمیت نام باعث شده نویسنده این کتاب را به رشته تحریر درآورد.

*جدیت پژوهشی در کتاب دیده می‌شود

در ادامه این نشست جهانگیر نصری‌اشرفی به عنوان سخنران محوری مراسم، اظهار کرد: اثر حاضر از معدود کتاب‌هایی است که جدیت پژوهشی در آن دیده می‌شود.

پژوهشگر فرهنگ و زبان تبری با بیان اینکه کتاب، مقدمه وزینی دارد، افزود: فرهنگ طی چند هزار سال و توسط میلیون‌ها نفر شکل می‌گیرد و پرداختن به پژوهش فرهنگی باید به شکل جمعی صورت گیرد تا چنانچه افراد تجاربی کسب کرده‌اند در حوزه مربوط به خود وارد شوند.

وی با اشاره به اینکه کتاب به صورت علمی و مبتنی بر روش‌های پژوهشی نگارش شده، گفت: کتابنامه نباید در این اثر منتشر می‌شد و به ارجاعات کتاب هم نقد دارم، در این اثر کتاب‌هایی که مظهر بی‌دانشی هستند نباید معرفی می‌شدند.

این پژوهشگر ادامه داد: ما در بازنگری دانشنامه مازندران که نزدیک به 700 نفر از دانشوران فعالیت کردند، نزدیک به یک جلد، ایراد گرفتیم؛ این موارد می‌تواند در بازنگری اثر، اصلاح شود.

اشرفی با بیان اینکه عوام‌زدگی در جامعه به موضوعات علمی رسیده و این مهم‌ترین ضایعه‌ای است که امروز با آن مواجه‌ایم، تصریح کرد: نویسنده بر اساس رشته تحصیلی‌اش به موضوع وارد شده و طبیعی است که اثر فاخری منتشر شود و کتاب، خواندنی و درجه یک است.

این چهره فرهنگی ادامه داد: برخی کسانی که وارد این حوزه می‌شوند را راهنمایی کنیم تا زبان را بشناسند و مطالعات ابتدایی داشته باشند. از این نیروها با وجود یک راهبر علمی درست، به عنوان گردآورندگان خوب، استفاده شود.

وی یادآور شد: مراکز آکادمیک، برای تولید اثر وقت نمی‌گذارند و این کار به دست عوام افتاده و مشکل فقدان درک درست از موضوع زبان است، زبان پیچیده‌ترین و علمی‌ترین پدیده‌ای است که بشر اختراع کرد.

سرپرست فرهنگ واژگان تبری با بیان اینکه همه جهان، اسم است، خاطرنشان کرد: نام اصلی‌ترین و جامع‌ترین پایه یک زبان است. زبان هند و اروپایی در ایران تبدیل به زبان فارسی شده و زبان تبری به عنوان یکی از شاخه‌های آن است.

وی تاکید کرد: مازندرانی‌ها به زبان فارسی میانه صحبت می‌کردند، زاگرس منشا 11 زبان پهلوی است که یکی از گونه‌ها نمی‌تواند گونه دیگر را درک کند.

اشرفی اظهار کرد: 700 واژه‌ای که ما استفاده می‌کنیم مربوط به زبان ترکی است اما عموم مردم از این موضوع آگاه نیستند. در این منطقه 2هزار سال با ترکان شرقی همجوار بودیم و مراودات، نزاع و درگیری داشتیم.

وی با اشاره به اینکه زبان یک مساله چند وجهی است، افزود: هیچ پدیده‌ای در جهان نیست که بدون زبان، قابل شناسایی باشد، ما از طریق زبان به یکدیگر آموزش می‌دهیم، این اهمیت باعث می‌شود پژوهشگران این موضوع، دانش، علاقه و احساس مسئولیت نسبت به این پدیده داشته باشند، از الزامات پژوهش در یک زبان هم این است که آن زبان را کامل بدانیم.

نویسنده تاریخ ادبیات و هنر ایران، گفت: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که هیچ‌گاه قادر نبودیم تاریخ اجتماعی بنویسیم و تنها از طریق زبان است که می‌توانیم به این موضوع دست یابیم، زبان، ساختار اجتماعی و اقتصادی هر دوره را بیان می‌کند.

وی تصریح کرد: تمام مردم ایران، هم‌زبان هستند چون ریشه زبان، یکی است، تبری و کردی هم‌ریشه هستند، موقعیت‌های زیستی است که مردم آن زبان را وادار می‌کند اصوات، واژه و حروف خلق کنند.

اشرفی با بیان اینکه نویسنده در این اثر نام‌ها را تفکیک کرده، ادامه داد: به درستی علت نامگذاری‌ها بیان شده و برای نخستین بار است که مشاهده می‌کنم دسته‌بندی واژه‌ها به درستی ارائه شده است، مضامین و کارکرد نام‌ها تفکیک شده که درست بود.

وی خاطرنشان کرد: غیر از مقدمه اثر، بقیه بخش‌های کتاب اطلاعات خوبی درباره نام‌ها در اختیار مخاطب قرار می‌دهد و برای عموم قابل مطالعه است.

این نویسنده اظهار کرد: ناشر، کتابی با صحافی خوب و طرح پشت جلد زیبا ارائه کرده و طرح روی جلد اثر، بیانگر پشتوانه فکری ناشر است، ویراستاری بسیار هم خوبی دارد.

وی با بیان اینکه صاحب اثر در بخشی درباره تغییر نام‌ها توضیح داده است، افزود: در نامگذاری نسل جدید کودکان، اغلب پدران و مادران معنی نام را نمی‌دانند و فقط به موسیقی اسم و زیبایی آن توجه می‌کنند، در بخشی از این کتاب برای علاقه‌مندان به اسامی محلی، تعدادی نمونه‌وار پیشنهاد شده است.

این پژوهشگر گفت: زبان تبری از معدود زبان‌ها در کشور است که بیشترین مکتوبات را در تاریخ دارد.

منابع متعدد و قدیمی*

در ادامه این نشست، دکتر رضا زرین‌کمر اظهار کرد: کتاب به زبان صمیمی و خوش‌خوان نوشته شده است.

این نویسنده افزود: همانطور که هویت‌ها مانا نبوده و سیال هستند نگاه به شاخصه‌های ریزهویتی مانند نام هم، چنین است.

وی گفت: مهم‌ترین مساله در اثر حاضر، منابع متعدد و البته قدیمی است و این مساله در منابع نظری کتاب هم قابل مشاهده است، در منابع فلسفه زبان در نامگذاری می‌توان از آثار جدیدتری استفاده کرد که ممکن است نظریات نویسنده را تایید کند یا به چالش بکشد.

مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها، نام خوش‌آواست*

نویسنده اثر «فرهنگ نام‌های تبری» اظهار کرد: درباره خوش‌آوایی نام‌ها باید گفت این مساله بر اساس سلیقه است و در منابع زبان‌شناسی بسیار محدود به آن پرداخته‌اند.

دکتر محمدصالح ذاکری افزود: در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها، نام خوش‌آوا است و به دنبال معنا نیستند.

وی با بیان اینکه در میان واکه‌ها 2 مصوت اَ و آ بیشترین کاربرد را دارد، گفت: بیشتر نام‌های دخترانه هم به آ ختم می‌شود، در میان صامت‌ها هم ر، ل، ن، م، ی خوش‌آهنگ‌تر هستند.

ذاکری خاطرنشان کرد: از نظر هجا، هرچه بازتر باشد نسبت به هجای بسته بهتر تلفظ می‌شود، به عنوان نمونه دارا هجای باز و داراب هجای بسته است.

وی با بیان اینکه هجاهای کوتاه و متوسط، خوش‌آهنگ‌تر هستند، ادامه داد: واژگانی که  2 تا چهار هجا داشته باشند خوش‌آیند تلقی می‌شوند.

نویسنده «فرهنگ نام‌های تبری» با اشاره به اینکه در نامگذاری افراد، تک هجا نداریم، گفت: از نظر واج‌آوایی هیچ وقت 2 همخوان انسدادی یکسان نمی‌توانند در کنار هم قرار گیرند.