جمعه 16 مرداد 1388-0:0

پیشینه ی مطبوعات در مازندران

نوشته ای از:عباس حسن پور(شیون نوری)،شاعر ونویسنده نوری،به بهانه 17 مرداد روز خبرنگار


      رسانه های نوشتاری را رکن چهارم د مکراسی می دانند و آن را از نیاز های روزگار مدرن به شمار می آورند.

      اولین روزنامه در ایران به مدیریت میرزاصالح شیرازی که از تحصیل کردگان فرنگ بود با عنوان «کاغذ اخبار » در سال 1211 ه.ش یعنی 177 سال پیش منتشر شد .

   البته با توجه به تعاریف جدید ،کاغذ اخبار را باید ماهنامه نامید چرا که ماهی یک بار چاپ و منتشر می شده است .

         حدود 14 سال بعد وبا به راه افتادن قطار اصلاحات زنده یاد امیر کبیر،هفته نامه ای با عنوان «وقایع اتفّاقیه» با نظارت امیر کبیر چاپ ومنتشر شد . امیرکبیر همه ی حقوق بگیران دولتی را مکلف به اشتراک وقایع اتّفاقیه نمود تا با علم وآگاهی واطلاع از اوضاع داخلی وخارجی به انجام وظیفه بپردازند ،بی تردید سیاست درست امیر کبیر ،بعد ها گرایش به مطبوعات را در دل ها نهادینه ساخت .

   وقایع اتفّاقیه حدود 10سال بعد به "دولت علّیه ی ایران " تغییر نام یافت ومصوّر شد .

   بعد از آن با توجه به ارتقای دانش عمومی،  نفوذ امواج مدرنسیم ،داد وستد ها ورفت و آمد ها ،افزایش با سوادان و...انتشار مطبوعات در ایران رونق یافت ونه تنها در پایتخت وشهر های بزرگ وخبر ساز ،نیاز به داشتن رسانه ای مکتوب دراکثر استان ها وشهرستان ها احساس شد وهر استانی بنا بر نیاز ها ودرخواست های شهروندان خود، پایگاه اطلاع رسانی خود را تقویت کردند .

   به استناد منابع مکتوب که تعداد آن ها هم کم می باشد ،نخستین روز نامه در مازندران 92سال پیش یعنی در سال 1296به مدیر مسئولی ادیب اسماعیلی طاهری با عنوان «سماوات» در شهرساری منتشر شده است.دومین نشریه به تباریخ 1298 با موضوع "طنز ،فکاهه واخبار محلّی " وبا عنوان «دوغ» با مدیر مسئولی میرزااحمدآرام داروسازدرساری منتشرشده است.

   باتوجه به اسنادمکتوب مثل کتاب تاریخ ادبیات مازندران ،اثر ارزنده ی زنده یاد محمّد طاهری شهاب وهمچنین شناسنامه ی مطبوعات ایران اثر مسعود برزین ،غالب فعالیت های مطبوعاتی با توجه به شهر های امروز استان مازندران در ساری ،بابل ،آمل وقائم شهر انجام گرفته است و از شهرهای دیگر، فعّالیّت مطبوعاتی قابل ذکری وجود ندارد.

      متأسفانه تاریخچه ی مطبوعات مازندران تا کنون یک جا دسته بندی و شناسنامه دار نشده است و به میان آوردن هر حرفی با احتمال  و اما  واگرهمراه است.زنده یاد طاهری شهاب در اثر ارزنده ی خود نام 41 مطبوعه را از سال 1296تا 1336ذکر کرده اند.

      موضوعاتی که مطبوعات مازندران در آن سالها به آن می پرداختند عبارتنداز مسائل علمی،اجتماعی،محلی،خبری،بهداشتی،سیاسی و اجتماعی-انتقادی،تاریخی،طنزوفکاهه،دینی وفلسفی و...که به نظر می رسد سهم موضوعات ادبی و فرهنگ بومی و ادبیات پاپیولار در مطبوعات قدیم مازندران مثل امروز کم رنگ و بسیار نا چیز است.و دقیقا"شاید یکی از دلایل عدم رشد جدی شعر وشاعران و هم چنین فراموشی فرهنگ،زبان و عقبه ی تاریخی و فرهنگی اهالی مازندران همین باشد.چرا که رویکرد و پردازش مطبوعاتی و یا عکس آن تأثیری موازی بر سطح مخاطبان خواهد گذاشت.

  در ادامه با استناد به دو منبع یعنی(شناسنامه ی مطبوعات در ایران وتاریخ ادبیات مازندران) به ذکر و معرفی مطبوعات مازندران تا سال 1336می پردازیم و در گفتاری دیگر مطبوعات مازندران را تا زمان اکنونی بررسی خواهیم کرد. هدف ما از مطبوعات روزنامه ها،هفته نامه ها و ماهنامه هایی است که مجوز گرفته ، توقیف یا نشر شده اند.

 نکته ی دیگر این که اسامی و آمار جامع و مانع نیست و چه بسا مطبوعاتی در جای جای استان مازندران چاپ اما بنا به هر دلیلی در لیست پژوهندگان نیامده اند .

      اسامی و سال انتشار مطبوعات در مازندران تا سال1336  

 ساری (سماوات1296)،(دوغ1298)،(سالنامه ی دبیرستان پهلوی ساری 1318)،(لنگر1320)،(دنیا1324) (اثر1329)،(به سوی خاور1330)،(تجن1330)، (استقامت ۱۳۳۰) ، (فر ایران ۱۳۳۰) ، (کنار دریا ۱۳۳۱)،  (لنگر ۱۳۳۱)،(صفا1333)و(نشریه جمعیت شیر و خورشید ساری1335)

بابل (صدای مازندران1305) (طبرستان1309) ،(جریده ی رسمی ثبت مازندران 1310)، (ارمغان سالکی 1311) ،(روح الامین 1322) ،(زبان ملّت1323) ،(مازیار 1328)، (گنج امروز 1330)، (طبری 1330)، (بابلشهر 1330)، (انتقادروز 1330) ، (اعتراف 1330) ، (اخگر 1331)و (صدای فرهنگ 36-1332)

 آمل (مازندران 32-1328)(لسان ملّت 1330)(لاریجان 32-30)،(امواج خزر 1330)،(اسک 1330)،(شمشیر ملّت 1331)(فرّ آزاد --)

قائم شهر(شاهی) (صدای میهن پرستان 34-1332)

      البته در این میان هستند مطبوعاتی که یا سال انتشار آن ها معلوم نیست ویا مکان انتشار آن ها مخدوش است که عبارتند از :

(هراز 32-1321)(کایر–بابل)(آرزوی شمال1322)(روزنامه ی کشور ایران 1330)

     با توجه به اسامی ،آمار وسال های انتشار مطبوعات ،دهه ی چهل،دهه ی درخشان تعدد وتکثّر مطبوعات درمازندران است.که ریشه های اصلی این خیزش ورویش راباید درمسائل والتهابات اجتماعی این دهه ودهه ی قبل واحساس نیاز ووظیفه ی اهالی اندیشه وقلم این ایّام دانست .

       انقلاب مشروطه ،ملّی شدن صنعت نفت ودمکراسی نسبی ای که در آن روزگاران حاصل شد به اضافه ی تشکیل وتوسه ی احزاب وفعّالیّت فراکسیون های مجالس و...ازجمله ی این عوامل می باشد.