*مازندنومه، کلثوم فلاحی: کنگره بین‌المللی علامه ابن‌شهرآشوب ساروی، روزهای 29 و 30 آبان در ساری و دوم آذر در قم برگزار می‌شود. علی جنتی وزیر ارشاد میهمان احتمالی روز دوم این کنگره در ساری و علامه جوادی آملی سخنران این کنگره در قم است.

117 مقاله به دبیرخانه کنگره ارسال که از این میان، 75 مقاله انتخاب شد و 53 مقاله هم در کتاب کنگره چاپ می‌شود.

در آستانه برگزاری این کنگره، با دکتر زین العابدین درگاهی -دبیر علمی کنگره ابن شهرآشوب- گفت وگو کردیم.

*مازندنومه: چه شد که برای برگزاری کنگره ابن‌شهرآشوب، راغب شدید؟

 درگاهی: علامه ابن شهرآشوب به عنوان یک عالم شیعی مطرح است. شناخت ابن‌شهرآشوب در هویت تاریخی شیعه نقش دارد، ضمن اینکه این عالم تبرستانی است و آثار متعددی خلق کرده که قابل توجه است. در حقیقت، در شناخت هویت فرهنگی و شیعی مازندران، شناخت ابن‌شهرآشوب، ضروری است، این گونه بود که به سراغ کنگره آمدیم.

* مازندنومه: منابع کافی برای تهیه مقاله و ارسال به دبیرخانه کنگره، وجود داشت؟

درگاهی: درباره ابن‌شهرآشوب، آثار خیلی کم است و می‌توان گفت آثار مستقل به تعداد انگشتان یک دست نمی‌رسد. آثاری که ابن‌شهرآشوب خلق کرده هم به زبان عربی است و به فارسی ترجمه نشده بود.

آثار او را تنها خواص در حوزه‌های علمیه و دانشگاهی آن هم به اختصار می‌شناختند. چون منابع کمی در اختیار بود اقبال برای نوشتن مقالات هم کم شد، منابع مطالعاتی برای این موضوع خیلی کم است، برای همین شمار مقالات، زیاد نیست و از سایر کشورها هم مقالات کمی ارسال شده است که ممکن است به دلیل این باشد که اطلاع‌رسانی درستی انجام نداده‌ایم.

*مازندنومه: از چه کشورهایی مقاله دریافت کردید؟

 درگاهی: از کشورهای لبنان، عراق، پاکستان، افغانستان، هندوستان، آذربایجان و یک مقاله هم نویسنده مسلمان آمریکایی فرستاده بود که ترجمه و چاپ شد.

مقالات داخلی هم تعدادی به عربی و تعدادی به فارسی بود. نکته جالب این کنگره، دریافت پنج رساله دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا بود، یک مورد رساله دکترا را خانم سلوا قریشی از دانشگاه کوفه فرستاده که این رساله دفاع هم شده است، مابقی رساله‌ها از داخل کشور ارسال شد.

* مازندنومه: ترجمه المناقب به چه صورت بود؟

درگاهی: 2 ترجمه المناقب به زبان اردو داریم، یکی از این کتاب‌ها را دیدم و دیگری هم کپی کتاب بود که به دبیرخانه ارسال شد.

 سعی کردیم یکی از مترجمان اردو را به کنگره دعوت کنیم اما ظاهرا مرحوم شده بود. آخرین تصحیح از کتاب المناقب که تا 12 جلد به زبان عربی بوده و در ایران چاپ شده مربوط به حجت‌الاسلام سید اشرف حسینی است که اجداد او مازندرانی و بابلی بودند و از نوادگان آیت‌الله عبدالغفار مازندرانی است.

* مازندنومه: بعد از کنگره، قرار است ابن شهرآشوب به کجا برسد؟

درگاهی: قرار نیست ابن‌شهرآشوب به جایی برسد، این ما هستیم که باید با آثار، افکار و اندیشه‌هایش آشنا شویم. تمام تلاش کنگره بر بازخوانی و بازکاوری افکار و اندیشه‌های ابن‌شهرآشوب است و در این مسیر، غیر از مقالات، تلاش کردیم متون عربی ابن‌شهرآشوب را به فارسی ارائه کنیم و آثار و اندیشه‌های او بیشتر از گذشته در دسترس باشد.

* مازندنومه: از ویژگی‌های ابن شهرآشوب هم بگویید.

 درگاهی: ابن‌شهرآشوب در عصری برای احیای افکار شیعی کار کرده که شرایط ویژه‌ای داشته است. وی از مرکز تشیع در مازندران خارج شده و به میان اهل سنت رفته و در مرکز خلافت بغداد، کتاب‌هایی درباره ائمه نوشته است.

ابن‌شهرآشوب مقتضیات زمان را می‌شناخته و بنا بر شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی درک کرده که باید این کار را انجام دهد.

 وی آشنا به مقتضیات زمانه بوده و نیاز روزگارش را درک کرده و دیده شرایط به گونه‌ای است که پاسخ به نیازهای فکری و فرهنگی، وظیفه‌ای است که باید انجام دهد.

 امروز بعد از چند صد سال باید توجه کنیم که شرایط امروز ما چه می‌طلبد و همان را انجام دهیم. ابن‌شهرآشوب بعد از سقول آل بویه، که افکار، آثار، کتابخانه‌ها و علمای شیعی تار و مارشدند یک حلقه واسط از زمان خود به بعد و ماقبلش است، بخشی از میراث فرهنگی شیعه در کتاب‌های او قرار دارد که امروز سراغی از این تاریخ در کتابخانه‌ها نداریم. وی میراث شیعه را تا حدود زیادی حفظ کرده است.

 نکته جالب در افکار او این است که در حین نوشتن المناقب، مثالب (مخالف‌خوانی) را می‌نویسد، یعنی بیان نقاط فکری، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی افراد به زبان طعنه. مشرب فکری بسیار وسیع داشته آنچنان که در میان اهل سنت هم شاگردی کرده است و هم استادی؛ با این فضای فکری توانسته در دستگاه خلافت، خطیب معروف باشد.

این نوسان فکری مثبت ابن‌شهرآشوب باعث شده بتواند با گروه‌های مختلف مسلمانان همنشین شود. در شرایط بد روزگار، پیرو وحدت اسلامی بوده است همان که یکی از نیازمندی‌های امروز دنیای مسلمانان است. ابن‌شهرآشوب پیوند عمیق بیت سنت و شیعه برقرار کرده است.