سد البرز در منطقه باستاني سواد كوه واقع شده وقع شده است و آغاز آبگيري آن كه به گفته مسئولان سد از اوايل سال 85 شروع مي شود، بخشي از فرهنگ شرق مازندران را زير آب مي برد.
«مهدي عابديني»، سرپرست هيات كاوش هاي باستان شناسي گورستان لفورك سواد كوه و مسئول هيات بررسي شناسايي پشت سد البرز با اشاره به محوطه هايي كه با آغاز آبگيري اين سد زير آب مي رود، گفت: «تعداد آثار و محوطه هايي كه زير آب مي روند اندك نيست و آخرين آمارنشان مي دهد كه نزديك به 15 محوطه و گورستان باستاني و تاريخي زير آب مي روند.»
او گفت: «گورستان لفورك و تپه چاشت خوران از دوره عصر آهن، گورستان اسپوكلا و آهه از دوره اواخر ساساني و اوايل اسلامي و گورستان هاي نرگس جار و اوتي سر از دوره هاي اسلامي از جمله گورستان هاي باستاني و تاريخي محوطه هستند كه زير آب مي رود.»
در اين ميان گورستان هاي لفورك يكي از منحصر به فردترين گورستان هاي عصر آهن و گورستان اسپوكلا و آهه جزء منحصر به فرد ترين گورستان هاي اسلامي كشف شده در كشور هستند.
عابديني با اشاره به ديگر محوطه هايي كه زير آب مي روند گفت: «روستاي لفورك، گشنييان، اسپوكلا، حاجي كلا، چاك سرا، چاشت خوران، ميرا كلا، گالش كلا و تفاك به همراه چنيدين امامزاده زير آب خواهند رفت.»
از ميان اين روستا ها روستاي لفورك و گشنييان ارزش تاريخي دارند. روستاي لفورك از جمله روستاهاي سواد كوه است كه همچنان بافت تاريخي خود را حفظ كرده است. همچنين روستاي گشنييان نيز كه از آن به عنوان موزه مردم شناسي شرق مازندران ياد مي شود زير آب مي روند.
به گفته عابديني آغاز آبگيري سد البرز بخشي از فرهنگ شرق مازندران را از بين مي برد كه بخشي از‌ آن قابل بازسازي نيست.
سواد كوه مازندران يكي از مهمترين مناطق باستاني مازندران است كه در شرق اين استان واقع شده است. اين منطقه داراي آثار باستاني متعددي است كه در برخي از آن ها جزء آثار منحصر به فرد در كشور محسوب مي شود. (chn)